قوانین اولیه بسکتبال که توسط دکتر جیمز نایسمیث در دسامبر سال 1891 در اسپرینگ فیلد ماساچوست نوشته شد، در ژانویه سال 1892در روزنامه کالج اسپرینگ فیلد به نام مثلث منتشر گردید.
دست نوشته اصلی این قوانین که پس از حدود 110 سال در معرض دید عموم قرار گرفت در سال 2005 از طرف بنیاد بین المللی بسکتبال دکتر نایسمیث، به سرپرستی نوه مبدع بسکتبال، برای فروش به مبلغ 10 میلیون دلار عرضه شد.
13 قانون اولیه بسکتبال توسط دکتر جیمز نایسمیث
1- توپ را می توان با یک یا هر دو دست به هر جهتی پرتاب کرد.
2- به توپ می توان با یک و یا هر دو دست به هر جهتی ضربه زد (مشت زدن به توپ مجاز نیست).
3- بازیکنان نمی توانند با توپ بدوند اما می توانند آنرا از محلی که دریافت کرده اند پرتاب کنند. بازیکنی که در حال دویدن با سرعت توپ را دریافت می کند درصورتیکه سعی در توقف کند مستثنی است.
4- توپ باید در یا بین دستان گرفته شود و از بدن نمی توان برای گرفتن توپ استفاده کرد.
5- تنه زدن، نگه داشتن، هل دادن، پشت پا زدن و یا ضربه زدن به بازیکن حریف به هر شکل مجاز نمی باشد. اولین تخلف از این قانون توسط هر یک از بازیکنان بعنوان خطا محسوب شده و دومین خطا باعث اخراج وی تا کسب امتیاز بعدی می گردد. در صورتیکه قصد آسیب رسانی مشهود باشد، بازیکن برای تمام طول بازی اخراج شده و حق جایگزینی ندارد.
6- مشت زدن به توپ خطا محسوب می شود و تخلف از قوانین شماره 3، 4 و 5 خواهد بود.
7- در صورتیکه هر یک از طرفین 3 خطای متوالی انجام دهد، یک گل برای حریف منظور خواهد شد (منظور از متوالی اینست که حریف در فاصله این خطاها مرتکب خطا نشود).
8- گل زمانی اتفاق می افتد که توپ با ضربه و یا پرتاب از زمین به داخل سبد وارد شده و در آن باقی بماند، مشروط بر اینکه مدافعین گل را لمس نکرده و مزاحمتی برای آن ایجاد نکرده باشند. در صورتیکه توپ روی کناره ها باقی بماند و حریف سبد را حرکت دهد، گل محسوب خواهد شد.
9- در صورتیکه توپ از زمین خارج شود باید توسط اولین نفری که آنرا لمس می کند به داخل زمین پرتاب گردد. در صورت اختلاف نظر، سرداور باید توپ را مستقیما بداخل زمین پرتاب کند. پرتاب کننده، برای پرتاب توپ از بیرون زمین، 5 ثانیه زمان در اختیار دارد. در صورت تخلف، توپ به حریف واگذار می شود. اگرهر یک از طرفین در تاخیر بازی پافشاری کنند، سرداور خطای آن تیم را اعلام خواهد کرد.
10- داور مسئول قضاوت برای بازیکنان است و باید خطاها را یادداشت کرده و سرداور را پس از 3 خطای متوالی مطلع کند. همچنین وی می تواند بازیکنان را بر اساس قانون 5 اخراج کند.
11- سرداور مسئول قضاوت روی توپ است و باید در مورد زمانی که توپ در جریان بازی است یا خارج از زمین است و مالکیت توپ و همچنین محاسبه وقت تصمیم گیری کند. سرداور باید گل شدن توپ را تعیین کند، امتیازات را محاسبه نماید و سایر وظائف معمول سرداور را انجام دهد.
12- زمان بازی دونیمه 15 دقیقه ای و یک استراحت 5 دقیقه ای بین دونیمه است.
13- تیمی که بیشترین امتیازات را در این زمان بدست آورد برنده اعلام می شود. در صورت تساوی، با موافقت کاپیتانهای 2 تیم، بازی تا کسب یک گل دیگر قابل ادامه است.